• Wspomnienia...

        • HISTORIA SZKOŁY PODSTAWOWEJ W SOŚNICY (1918 – 1963)
           
           
           
          Przed pierwszą wojną światową szkoła w Sośnicy była czteroklasowa o 6 - ciu nauczycielach. Nauka odbywała się w trzech budynkach wynajętych i jednym własnym, położonych w pobliżu siebie przy skrzyżowaniu dróg Święte - Sośnica - Dusowce.
           
          Wieś liczyła w tym czasie około 480 numerów. Miesz­kało tu 2500 ludzi narodowości ukraińskiej i tylko trzy rodziny polskie.
           
          Do obwodu szkoły należał też przysiółek Brzeg poło­żony na prawym brzegu rzeki San.
           
          W czasie pierwszej wojny światowej wynajmowane przez szkołę budynki zostały zniszczone i nauka odbywała się tyl­ko w dwóch izbach własnego budynku.
           
          W roku 1918 z inicjatywy ówczesnego, cieszącego się dużym autorytetem, wójta Iwana Rebko fundacją wsi został wybudowany nowy budynek szkolny. Stanął on obok starego, po przeciwnej stronie drogi. W starym budynku mieściła się teraz jedna izba lekcyjna i mieszkanie dla kierownika szko­ły, a w nowym budynku były cztery izby lekcyjne.
           
          W roku 1925 szkoła została przeorganizowana z dwu na czteroklasową o sześciu nauczycielach. W 1928 roku nastą­piło drugie, dalsze przeorganizowanie z cztero na pięcioklasową szkołę, ale o pięciu nauczycielach.
           
          Od tej pary datuje się pomyślny rozwój szkoły. Dzięki ofiar­ności mieszkańców i wielkiemu oddaniu się sprawom szkoły wspomnianego, długoletniego wójta Iwana Rebki, szkoła zos­tała wyposażona w bardzo dużą jak na owe czasy ilość pomocy naukowych. Wystarczy przytoczyć, że szkoła posiadała: do nauki geografii 169 obrazów, mapy fizyczne i polityczne wszystkich części świata, dwa globusy i komplet minerałów; do nauki historii 100 obrazów; do nauki biologii 143 obra­zy i 27 wypchanych ptaków; dla klasy pierwszej 78 obrazów tematycznych; do nauki prac ręcznych komplet narzędzi in­troligatorskich, dwa warsztaty stolarskie z kompletnym wy­posażeniem itp. Naukę w szkole prowadzono tylko w języku ukraińskim.
           
          W tak pomyślnych warunkach szkoła kontynuowała swe prace bez żadnych, dalszych zmian reorganizacyjnych aż do wybu­chu II wojny światowej w 1939 roku. Z początkiem września 1939 roku wojska niemieckie wkroczy­ły do Sośnicy i zajęły oba budynki szkolne na kwatery. Opuściły je dopiero w połowie października i wtedy okazało się, że cała dokumentacja szkolna oraz znaczna część pomo­cy naukowych zaginęły lub zostały zniszczone.
           
          W czasie okupacji nauka odbywała się bardzo nieregu­larnie; izby szkolne były często rekwirowane na kwatery dla wojska. Stary budynek przez dwa lata był zajęty przez niemiecką straż graniczną.
           
          Podczas działań wojennych w lipcu 1944 roku szkoła została bardzo zniszczona, nic nie pozostało z pomocy nau­kowych. Nauka w szkole została przerwana.
           
          We wrześniu 1945 roku mieszkańcy tutejszej wsi, któ­rzy jak wiemy byli w większości narodowości ukraińskiej, w ramach akcji przesiedleńczej przeprowadzonej na terenie województwa rzeszowskiego zgodnie z urnową zawartą z rzą­dami Polski i Związku Radzieckiego zostali przesiedleni na tereny ZSRR, Opuszczone gospodarstwa zajęli polscy repa­trianci z okolic Lwowa.
           
          Zajęcia szkolne rozpoczęto ponownie 18 października 1945 roku. Zorganizowano tu szkołę 7 - mio klasową o pię­ciu siłach nauczycielskich. Do szkoły zostało zapisanych 217 dzieci. Liczba ta jednak w krótkim czasie znacznie wzrosła, przeto zaszła konieczność zaangażowania szóstej siły nauczycielskiej. Zajęcia szkolne były jednak bardzo utrudnione z braku odpowiedniej bazy materialnej.
           
          Pierwszym kierownikiem szkoły po wojnie był Józef Kozłowski, a w skład grona nauczycielskiego wchodzili: Kozłowska Ludwika, Lewicka Maria, Karzyńska Agnieszka i Dziuba Maria. Jako szósty został zatrudniony w szkole Wilk Zygmunt.
           
          Mimo złych warunków materialnych szkoła miała dobre perspektywy rozwoju i w następnym roku szkolnym planowano klasę VIII.
           
          Do zrealizowania tych pięknych perspektyw jednak nie dosz­ło. Przeszkodził temu niespodziewany zbrojny napad na wieś (w nocy z 5 na 6 maja 1946 roku) band UPA. W wyniku napadu było kilka śmiertelnych ofiar wśród miejscowej ludności, a wieś w 80% została spalona. Spłonął też główny budynek szkolny. Mieszkańcy, straciwszy dobytek i dach nad głową, w panice opuścili wieś i osiedlili się w różnych okolicach Ziem Odzyskanych. Grono nauczycielskie przydzielone zosta­ło do szkół w innych miejscowościach. Na miejscu pozostały tylko dwie nauczycielki: Lewicka Maria i Karzyńska Agnieszka.
           
          Po tragicznej nocy z 5 na 6 maja we wsi pozostało tylko 20% ludności, w tym 82 dzieci. Nauka mimo to do koń­ca roku szkolnego była kontynuowana. Stan szkoły był wię­cej niż opłakany. W zdemolowanym starym budynku szkolnym, w 11 - stu pozostałych ławkach i na zydelkach przyniesio­nych przez dzieci odbyło się w dniu 28 czerwca smutne zakończenie roku szkolnego 1945/46.
           
          W czasie wakacji doprowadzono stary budynek szkolny do stanu używalności i w roku szkolnym 1946/47 rozpoczęto przy trzech siłach nauczycielskich realizację programu 6 - ciu klas. Obowiązki kierownika szkoły pełniła w tym czasie Karzyńska Agnieszka; oprócz niej uczyły Lewicka Maria i Dziuba Maria.
           
          Nauczycielstwo pracowało w bardzo ciężkich warunkach. Pożyczano prywatnie i rysowano mapy oraz obrazki dla klas niższych, a także wśród ludności zebrano kilka obrazów do nauki przyrody i historii. Zebrano też dwadzieścia kilka książek do biblioteki szkolnej.
           
          Czasy były nadal niespokojne, noce niepewne i w ta­kich warunkach zakończył się rok szkolny 1946/47.
           
          W ramach przygotowań do następnego roku szkolnego w czasie wakacji wynajęto w odremontowanym budynku dalszą izbę lekcyjną, co znacznie poprawiło warunki pracy szkoły. Rok szkolny odbył się na tym samym stopniu organizacyjnym i przy tym samym gronie nauczycielskim, W szkole było już 116 dzieci.
           
          W roku szkolnym 1948/49 zostaje podniesiony stopień organizacyjny szkoły do klas siedmiu przy tych samych trzech siłach. Warunki pracy znacznie zaczęły się popra­wiać. Inspektorat szkolny zaczął powoli wyposażać szkołę w sprzęt i pomoce naukowe,
           
          W roku szkolnym 1949/50 szkoła otrzymuje czwartą siłę i jeszcze jedną izbę lekcyjną w budynku byłej pleba­nii rzymsko - katolickiej. Przydzielona czwarta siła nie zgłasza się jednak do pracy i w latach 1949/50 oraz 50/51 nauka odbywa się przy trzech nauczycielach.
           
          W roku szkolnym 1952/53 kierownictwo szkoły obejmuje Biłas Nestor, a Karzyńska Agnieszka przeszła na emery­turę. W skład grona nauczycielskiego weszły jeszcze w ro­ku 1951/52 Karzyńska Jadwiga i Rękas Emilia; Maria Lewicka poszła na emeryturę.
           
          Ten stan utrzymuje się do roku 1955. W tym to roku zosta­je oddany do użytku szkoły nowy, piętrowy budynek wybudo­wany z funduszy państwowych. Ponieważ liczba mieszkańców sięga już w tym czasie 1200, a dzieci szkolnych jest 175 – szkoła zostaje zreorganizowana jednorazowo do pełnej 7 - mio klasowej szkoły o siedmiu nauczycielach.
           
          Kierownictwo szkoły objął Bronisław Kochmański, a w skład grona nauczycielskiego wchodzili: Kochmańska Helena, Korczowska Jadwiga, Dziuba Maria, Karzyńska Jadwiga, Gaszyńska Emilia, Giermańska Maria.
           
           
          Stopień organizacyjny szkoły nie zmienił się do chwili obecnej, zmieniał się natomiast na krótkie okresy czasu skład grona nauczycielskiego. W roku szkolnym 1959/60 uczyli: Kochmański Bronisław, Kochmańska Helena, Dziu­ba Maria, Gaszyńska Emilia z d. Rękas, Chomik Danuta i Petynia Stefan.
           
          W roku szkolnym 1960/61 na miejsce kierownika Koch­mańskiego Bronisława przybył Brzuchacz Jan, a w miejsce Kochmańskiej Heleny - Brzuchacz Genowefa.
           
          Taki stan grona nauczycielskiego utrzymuje się do chwili obecnej. W bieżącym roku szkolnym uczęszcza do szkoły 262 uczniów. Zajęcia odbywają się w 6 izbach lekcyjnych.
           
          Szkoła posiada salę gimnastyczną oraz pracownię do zajęć praktyczno - technicznych.
           
          Biblioteka szkolna liczy obecnie 2183 tomy. Szkoła jest dość dobrze wyposażona w pomoce naukowe. Do najcenniejszych należą: telewizor, radio z adapterem, trzy maszyny do szy­cia, dwa warsztaty stolarskie, tokarka, osiem mikroskopów oraz zestawy podstawowe pomocy naukowych do nauki biologii, fizyki, chemii i geografii.
           
          Do obwodu szkolnego należy tylko wieś Sośnica. Dawny przysiółek Brzeg w ostatniej wojnie został zniszczony i nie odbudowany.
           
          Historia szkoły sprzed II wojny światowej została opisana na podstawie opowiadania byłej nauczycielki Marii Lewickiej, która mieszka w Sośnicy od 1913 roku.
           
           
           
          Opracowała Ewa Pych